ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΣΤ. ΚΟΥΛΟΥΡΗΣ
ΠΤΥΧΙΟΥΧΟΣ ΕΛΠ ΕΑΠ
ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΟΣ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ (Π.Ε.-Σ)
Ο ΟΜΗΡΟΣ Ο ΜΕΓΑΛΟΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΣ
ΤΑ ΟΜΗΡΙΚΑ ΕΠΗ
Ο Όμηρος, ο μεγάλος δημιουργός του 8ου αιώνα π.χ, με την χρήση της ελληνικής γραφής παρουσιάζει τις υψηλές πνευματικές δραστηριότητες του παρελθόντος της ελληνικής προϊστορίας. Πριν τον 8ο αιώνα, οι ιδέες και οι αντιλήψεις των ανθρώπων αυτών μεταδίδονταν με σημαντικό ενδιαφέρον με τον προφορικό λόγο. Στην ύστερη εποχή του χαλκού, από το 2000 π.χ και κατόπιν, στην Ηπειρωτική Ελλάδα, στην νησιώτικη με τα νησιά του Αιγαίου και κυρίως στο νησί της Θήρας, αρχίζουν οι εμπορικές και καλλιτεχνικές δραστηριότητες με χαρακτηριστικό τους την τοιχογραφική διακόσμηση, και την πλαστική του πηλού με τα γνωστά ειδώλια με διάφορες απεικονίσεις.
Παράλληλα αναπτύσσεται το νησί της Κρήτης με το γνωστό μινωικό πολιτισμό, και την ανακάλυψη της γραμμικής γραφής Α, που έμεινε χωρίς ερμηνεία. Βασική ανακάλυψη της προόδου, η εμφάνιση της Γραμμικής γραφής Β, την οποία στη συνέχεια παρέλαβαν, αφού στην Κρήτη είχαν επιδράμει οι Μυκηναίοι, την οποία χρησιμοποίησαν στη δική τους διοίκηση των ανακτόρων και στοιχειωδώς στον πολιτισμό. Η σημαντική ανάπτυξη των Μυκηναίων σε ολόκληρη την Πελοπόννησο και την Ηπειρωτική Ελλάδα (Στερεά και Θεσσαλία) με τα αξιόλογα μυκηναϊκά κέντρα, παρουσίασε αξιόλογη οικονομική και πολιτιστική ανάπτυξη.
Ακολούθησε το γνωστό επεισόδιο των Μυκηναίων με τους Τρώες στα στενά των Δαρδανελλίων, για εμπορικούς λόγους. Επεισόδιο που απομυθοποιήθηκε, με τη γρήγορη μετάδοσή του. Πολλές ανεπιθύμητες καταστάσεις στην περιοχή των Μυκηνών, επέφεραν καταστροφές, με αποτέλεσμα την πλήρη αδράνεια και αλλαγή της εικόνας ανάπτυξης της περιοχής, με μαρασμό των μυκηναϊκών κέντρων και πικρή ανάμνηση της αίγλης τους και της δόξας των βασιλέων τους. Ακολούθησαν ευθύς μετά την καταστροφή, σκοτεινοί αιώνες, και από το 1100 π.χ αρχίζει να κάνει την εμφάνισή της η μυθολογία με τους λεγόμενους μυθολογικούς κύκλους, με τον γνωστό Τρωικό πόλεμο, την Αργοναυτική εκστρατεία, και το Θηβαϊκό κύκλο.
Όλα αυτά έπαιρναν έκταση και μεταδίδονταν με την παράδοση του προφορικού λόγου, για την τότε εικόνα της κοινωνικής ζωής των ανθρώπων. Αυτά μεταφέρονται από τους Μυκηναίους που μεταναστεύουν για νέες πατρίδες, και κυρίως για τα παράλια της Μικράς Ασίας, κουβαλώντας τον πολιτισμό τους εκεί και μεταδίδοντάς τον. Κατά τον 9ο αιώνα π.χ και στην ευρύτερη περιοχή, αρχίζει να αναλάμπει ότι θα φανεί κάποιο φως για να φωτίσει με καινούργιες ιδέες νέους κόσμους σε νέα οικοδομικά κτίσματα πάνω στα παλιά, με νέους οικισμούς.
Εκεί στη νέα πατρίδα των Μυκηναίων στην Ιωνία, με τις αναπτυγμένες ιδέες, με πολιτιστική και δημιουργική φαντασία και συγχρόνως με την εμφάνιση της πρώτης ελληνικής γραφής τον 8ο αιώνα π.χ, θα κάνει την παρουσία του ένας καινούργιος και νεογέννητος άνδρας με νέες προοπτικές για το μέλλον, ο Όμηρος. Προικισμένος με άρτια διανόηση, πνευματική δραστηριότητα, και ενόραση ακόμη, και ενδιαφέρον στα πνευματικά δρώμενα της εποχής, για να παρουσιάσει με ποιητική μορφή τα έπη του, την Ιλιάδα και την Οδύσσεια, τα γνωστά Ομηρικά έπη, με παγκόσμια ακτινοβολία, που αναφέρονται στον Τρωικό κύκλο με δυναμική περιγραφικότητα και ψυχολογημένη συμπεριφορά των ηρώων τους.
Έτσι το μυθοποιημένο επεισόδιο που έλαβε χώρα κατά τη διέλευση των εμπόρων Μυκηναίων στα θαλάσσια στενά πλησίον του Ιλίου (σημ. Τροίας) περί το 1265, αναπτύχθηκε μυθικά, αναφερόμενο στα τοπωνύμια και στους αρχηγούς των τόπων με τα πλοία τους όπως είναι ο αρχηγός του στρατού και του στόλου ο Αγαμέμνονας των Μυκηνών, ο Μενέλαος, της Σπάρτης, ο γνωστός και πολυμήχανος Οδυσσέας βασιλιάς της Ιθάκης, ο ημίθεος Αχιλλέας της Φθίας, με τους πολεμιστές του Μυρμιδόνες, ο ευγενής αλλά και γενναίος πολεμιστής Αίαντας της Σαλαμίνας, κ. ά. άξιοι ήρωες αυτού του πολέμου, που συγκεντρώθηκαν στην Αυλίδα, για να ξεκινήσουν για αυτόν τον πόλεμο, τον μεγάλο Τρωικό πόλεμο. Μια μικρή ίσως σύγκρουση που έγινε, και το συμβάν μεγαλοποιήθηκε, με αποτέλεσμα περί τα 400 χρόνια μετά, να προστεθούν σε αυτό εκείνα τα αξιόλογα χαρακτηριστικά τη εποχής της προομηρικής, και στοιχεία ηθών και εθίμων, τρόπου έκφρασης και ζωής, αλλά και περισσότερο της Ομηρικής, και να διαδοθούν αυτά συγκερασμένα με τα μέχρι σήμερα αριστουργήματα του Ομήρου, που είναι η Ιλιάδα και μισό αιώνα μετά, η Οδύσσεια.
Κατ΄αρχήν στην Ιλιάδα:
Έτσι αρχίζει η Ιλιάδα: με τον α’ στ. «Μήνιν/ άειδε/ θεά Πη/ληιάδεω/ Αχιλλήω ουλομένη …»
‘Όπως ελέχθηκε, γεγονότα και δημιουργίες του πανάρχαιου ελληνικού κόσμου μεταφέρθηκαν και συγκεντρώθηκαν σε ποιητικό ρυθμό τον 8ο αιώνα π.χ αφού οι παραδοσιακές δημιουργίες μεταδίδονταν στους επίγονους με τον προφορικό λόγο, λόγω έλλειψης της γραφής, τώρα αυτόν τον καιρό με τη χρήση της, αρχίζει ένας μεγάλος οργασμός γραπτής παρουσίασης των τεκταινομένων του παρελθόντος. Ολόκληρη η μυθική δράση του τρωικού πολέμου με την ποιητική τέχνη και μαεστρία του δημιουργού της. Ευχάριστες και μυστηριώδεις μυθικές παρουσιάσεις και εξηγήσεις, με τις γνωστές μαντικές ικανότητες του Κάλχα. Η θυσία στο σφάλμα και η εξιλέωση και η συνέχεια της δράσης. Οι θεοί και από τις δύο πλευρές, με Αχαιούς και Τρώες, να δραστηριοποιούνται στην μυστηριώδη έκβαση της μεγάλης μάχης, και στη μεγάλη δοκιμασία. Παρουσιάσεις ανθρωπίνων και ανθρωπιστικών σκηνών και καταστάσεων, τιμωρίες σε ανάποδες συμπεριφορές, λύσεις. Πάλη στο άγνωστο. Πολλές δοκιμασίες, και λύσεις με την ομηρική ποιητική τέχνη. Ανθρώπινες συμπεριφορές των ηρώων με πολλές δοκιμασίες πάνω στο σκοπό, και στην έκβαση του πολέμου. Δόσιμο στους ήρωες του παρελθόντος, του σημαντικού χαρακτηριστικού της πάλης, για την εποχή των επών, του αγώνα για τη νίκη, του προσωπικού γοήτρου και ανδρείας, αξιοπρέπειας πατριωτικής τιμής, και οικογενειακής συνέχειας. Πολύ παρόμοιοι αγώνες, με αποκορύφωμα, αυτόν του Έκτορα και του Πατρόκλου, και η σφοδρότητα της μονομαχίας μεταξύ του Έκτορα και του Αχιλλέα ύστερα από την ήττα του Πατρόκλου, φίλου επιστήθιου του Αχιλλέα.
Χαρακτηριστικό της εποχής αυτής είναι η οικογενειακή αγάπη που άρχισε ήδη να δημιουργείται αλλά και το ύψιστο αίσθημα της φιλοπατρίας που ακούγεται την εποχή αυτή από τον Όμηρο διά του στόματος του αμυνόμενου και αγωνιζομένου για την πατρίδα Έκτορα, στους επιτιθέμενους Αχαιούς: «Εις οιωνός άριστος αμύνεσθε περί πάτρης». Η έκβαση του δεκαετή τρωικού πολέμου τέλειωσε με την νίκη των Αχαιών και την καταστροφή της Τροίας, ημέρα κάποιας γιορτής των Τρώων, χάρις στη τέχνη και τη χρήση του Δούρειου Ίππου από τον πολυμήχανο Οδυσσέα, για να φανεί και εδώ η γνωστή ρήση, φόβου τους Δανούς ει και δώρα φέροντας, αλλά και να τιμωρηθεί έτσι η ατιμωτική απαγωγή της ωραίας Ελένης, γυναίκας του Μενέλαου, βασιλέα της Σπάρτης.
Αξίζει να αναφερθεί εδώ και να προστεθεί και η ιστορικότητα μερικών στοιχείων που αναγράφονται στα ομηρικά έπη, τα οποία στηρίζονται σε ιστορικότητες, άλλα σε ποιητική αδεία, άλλα σε ενόραση και άλλα για να επεκταθεί η ανάπτυξη των ομηρικών επών. Όσο για το ιστορικό χαρακτηριστικό, των γραφομένων του Ομήρου, αναφέρει και ο αξιόλογος αρχαιολόγος Δημήτριος Θεοχάρης στο έργο του «Νεολιθικός πολιτισμός», ότι πριν τον Όμηρο στην Ελλάδα δεν υπάρχουν κείμενα με αξιόλογη ιστορική αξία.
Αναφέροντας την Οδύσσεια:
Αρχίζει δε με το α ‘στίχο: «΄Ανδρα μοι/ έννεπε /μουσα πο/λύτροπον ως μαλα /πολλά…». Όπως αναφέρθηκε, πρώτο έργο του Ομήρου γράφθηκε η Ιλιάδα, με αναφορά της περιληπτικά στην προετοιμασία των Ελλήνων για τον μεγάλο πόλεμο, μπαίνοντας απευθείας (ως ουσιαστικό σημείο), ύστερα από γενόμενες μάχες, στην «μήνιν» το θυμό δηλαδή του Αχιλλέα, γιατί ο Αγαμέμνονας του πήρε το λάφυρο, ενώ είχε πάρει και αυτός, μετά από νίκη σε πόλεμο, και δόθηκε κατόπιν στον ιερέα Χρύση. Ύστερα από πενήντα χρόνια, ήτοι το δεύτερο μισό του 7ου αιώνα που οι ομηρικοί χρόνοι βρίσκονται στο τέλος τους, η κοινωνική και πολιτική κατάσταση θα δεχθούν τεράστιες αλλαγές, με τα χαρακτηριστικά της προόδου και της ανάπτυξης, και την απαρχή μιας νέας κοινωνίας που θα οδηγήσει στη μετανάστευση σε άλλους τόπους προς τη Δύση. Θα δημιουργηθεί το φαινόμενο του Β’ αποικισμού. Έτσι ο μεγάλος ποιητής Όμηρος, θα συγκεντρώσει τη μεγάλη δημιουργική φαντασία του, και θα αρχίσει να γράφει, την επόμενη περίοδο της λήξης του Τρωικού πολέμου, και συγκεκριμένα την επιστροφή των ηρώων νικητών στις πατρίδες τους, ύστερα από δέκα χρόνια συνεχών μαχών, περιγράφοντας έτσι την δημιουργημένη και απομυθοποιημένη κατάσταση, τόσα χρόνια.
Το σημαντικό ηρωικό πρόσωπο σε αυτή τη νέα ποιητική δημιουργία που αναφέρεται, είναι ο Οδυσσέας ο βασιλιάς της Ιθάκης, που θα προσπαθήσει να επιστρέφει στην αγαπημένη του πατρίδα την Ιθάκη στα γονικά του και στην αγαπημένη του γυναίκα την Πηνελόπη. Μείγμα παρουσίασης του σημαντικού αυτού ποιητικού έργου με ύψιστη δημιουργική φαντασία, θα περιγράψει ο μεγάλος Ίωνας δημιουργός. Η έμπνευση της επιστροφής του ήρωα Οδυσσέα, με ποιητική ανάπτυξη, και με ρομαντική διάθεση, και με την ευτροφία του ποιητή, θα φέρει τον αναγνώστη στις άλλοτε μυθικές εποχές, πάνω στην ύπαρξη πραγματικών τοπογραφικών, για να δραστηριοποιηθεί και να λειτουργήσει η καλλιτεχνική φαντασία, στα μυθικά τεκταινόμενα από τους μυθικούς δημιουργούς και θα καλλιεργηθεί ακόμη περισσότερο από τον σπουδαίο καλλιτέχνη ποιητή και δημιουργό της εποχής αυτής. Από το πρώτο ξεκίνημα της επιστροφής και μέχρι το ακρωτήριο Ταίναρο (Μαλέας) το ταξίδι «μυρίζει» ακόμη Τροία. Από εκεί και μετά αρχίζουν τα δύσκολα, με τις μεγάλες ταλαιπωρίες και περιπλανήσεις, με τέρατα, ανέμους και νύμφες, του ήρωα Οδυσσέα.
Δεύτερος σταθμός του είναι το νησί της Καλυψούς, για να αποδείξει πως ακόμη είναι πιστός στην γυναίκα του Πηνελόπη. Εκεί οι θεοί αποφασίζουν να τον βοηθήσουν και να του δώσουν λύση για τον τρίτο σταθμό της επιστροφής του. Πράγματι με την ασφαλή σχεδία, και με τη συμβουλή της θεάς προστάτιδας των ταλαιπωρημένων και ναυαγών Ινώς Λευκοθέας, με μορφή πουλιού και με ανθρώπινη φωνή, ο ταλαιπωρημένος ήρωας θα λάβει ένα σωσίβιο μαντήλι σε δύσκολες στιγμές φουρτούνας να το δέσει γύρω του. Εδώ η περίπτωση με τη μορφοποιημένη θεά, σε πουλί, και την ανθρώπινη ομιλία, προδρομεί αιώνες μετά όμοια στοιχεία στα ελληνικά δημοτικά μας τραγούδια.
Το συνεχιζόμενο και ταλαιπωρημένο ταξίδι του θα τον φέρει πολύ κοντά στις ακτές του νησιού που οι θεοί του έταξαν, το νησί της σωτηρίας και της επιστροφής στην πατρίδα του, την Ιθάκη. Στο νησί των Φαιάκων, ή ομηρικά, στην Σχερία. Με προστάτη και βοηθό τη θεά Αθηνά στις δύσκολες στιγμές που θα συναντήσει ακόμη ο θαρραλέος και πιστός στους θεούς ήρωας, θα βγει νικητής και πάλι εκεί, ακόμη σε μικρή απόσταση από την ακτή του νησιού της σωτηρίας, του νησιού των Φαιάκων. «Γένου πιστός άχρι θανάτου και δώσω σοι τον στέφανον της ζωής». Πανανθρώπινα διδάγματα, ή καλύτερα παραδείγματα αξιών, από τα πανάρχαια χρόνια. Στο σημείο αυτό θα προσδιοριστούν στοιχεία ιστορικότητας του ποιητή, τα οποία πιθανόν να αποδίδονται και στην τεράστια ικανότητα ενόρασής του.
Όταν λοιπόν ο ταλαίπωρος Οδυσσέας ευρισκόμενος πάντοτε στη δυτική ακτή της νήσου πλησίαζε τα επικίνδυνα βράχια της ακτής με λυσσώδη τρικυμία, ένα τεράστια κύμα τον πέταξε πάνω στα βράχια και κρατήθηκε πάνω σε αυτά με όλη του τη δύναμη. Παρ’ όλα αυτά, ένα δεύτερο τον τράβηξε πάλι στη θάλασσα και τον απομάκρυνε από την ακτή. Παρακαλούσε τους θεούς να τον απομακρύνουν από εκεί και να βρεθεί σε ένα απάνεμο χώρο και κοντά στην ακτή. Οι θερμές ικεσίες του τον έφεραν πλησίον στο στόμιο ενός ποταμού που κυλάει ήσυχα τα νερά του. Ο ναυαγός σηκώθηκε, πλησίασε την ακτή και έλυσε προσεκτικά το σωστικό μαντήλι της θεάς, και το άφησε ήσυχα να το πάρει η θάλασσα. Στρέφεται στη συνέχεια στο μέρος του ποταμού και τον ικετεύει ως θεό να τον δεχθεί στον τόπο αυτό και να τον προστατεύσει. Στη συνέχεια ακολουθούν οι άλλες ταλαιπωρίες της αναγνώρισης του τόπου και της αναζήτησης.
Όταν συνήλθε από το κοπιώδες και επικίνδυνο και ήρθε εις εαυτόν και ανέπνευσε τη θεϊκή αύρα, έσκυψε και «φίλησε την καρπερή γή». Πρόδρομος του ελληνικού πνεύματος ο Όμηρος, με τον ποταμό, μας παρουσιάζει πρώτος το ρέον νερό του ποταμού με τη ζωοφόρο του δύναμη, και ακολουθεί η παρουσίαση της δημιουργικής δύναμης της γης, για να επακολουθήσει τρεις αιώνες κατόπιν οι φιλοσοφημένη παρουσίαση κατ΄ αρχήν δύο ριζωμάτων με Ίωνες και εδώ φιλοσόφους, της πηγής του νερού και της γης που είναι το χώμα. Ακτή του ποταμού και στο δεξιό μέρος μεγάλη και δίκλωνη αγριελιά. Εκεί περνά τη νύχτα του ο βασανισμένος ήρωας.
Ξημέρωνε, και εκεί η θεά Αθηνά, για να ξυπνήσει την νεαρή Ναυσικά κόρη του Βασιλιά Αλκίνοου σε αυτό το νησί, προσποιείται τη φωνή της αγαπημένης της φίλης, προτρέποντάς την να σηκωθεί πολύ ενωρίς για το πλύσιμο των ρούχων, λέγοντάς της ότι το πλυσταριό είναι πολύ μακριά. Και την επόμενη μέρα με τον ήλιο να λάμπει, ο Οδυσσέας ξυπνά και συναντά, μαζί με τις υπηρέτριές της, τη νεαρά κόρη του Βασιλιά Αλκίνοου. Ενώ οι υπηρέτριές της αντικρίζοντας το θέαμα του ταλαίπωρου ναυαγού, απομακρύνονται στους γύρω λόφους, παραμένοντας εκεί η νεαρά κόρη Ναυσικά, αρχίζει με τον Οδυσσέα ένα αξιόλογο διάλογο που θεωρείται ο σημαντικότερος στην Οδύσσεια. Εδώ αναλύεται και ο τρόπος διαφοράς έκφρασης του αισθήματος, στους δύο μυθολογικούς κύκλους στην Αργοναυτική εκστρατεία, με την εσωτερική σφοδρότητα της έκφρασής του (Ιάσονας - Μήδεια). Ενώ στον παρόντα μυθολογικό κύκλο (Τρωικό πόλεμο), στην παρούσα περίπτωση, (Οδυσσέας - Ναυσικά), με εξωτερική έκφραση και με καθαρότητα των λόγων. Ο διάλογος αναμεταξύ στον ναυαγό Οδυσσέα και στην νεαρή κόρη του Βασιλιά των Φαιάκων συνεχίζεται, και του φανερώνει ότι ο πατέρας της είναι ο βασιλιάς της χώρας αυτής, πως το παλάτι του έχει δύο λιμάνια από τη βόρεια πλευρά που είναι και εμπορικό λιμάνι, το άλλο το νότιο είναι το πολεμικό λιμάνι που το ονομάζουν και Υλαϊκός λιμένας. Στη συνέχεια ακολουθεί η υποδοχή του άγνωστου φιλοξενούμενου και έπονται αγώνες με τη συμμετοχή και του νεοφερμένου άγνωστου.
Το βράδυ σε κατάλληλο κλίμα φιλοξενίας και καλλιτεχνικές τοπικές νότες, φανερώνει ότι είναι ο βασιλιάς της Ιθάκης και ήρωας του Τρωικού πολέμου, για να ακολουθήσουν πλούσια και όσο γίνεται καλύτερα δώρα από το συνετό βασιλιά των Φαιάκων και τη σύζυγό του Αρήτη, και να μεταφερθούν με το καλύτερο απήδαλο καράβι των Φαιάκων με τον ήρωα Οδυσσέα που θα οδηγηθεί έτσι μόνος του, στην πατρίδα του την Ιθάκη. Εκεί με ομίχλη θα φθάσει ο κοιμώμενος σε ολόκληρο το ταξίδι ο Οδυσσέας, και έτσι εκεί στο λιμανάκι, θα τον αφήσουν οι ναύτες της Σχερίας. Όταν θα ξυπνήσει θα αντικρύσει μπροστά του τη θεά Αθηνά για να του εξηγήσει που βρίσκεται.
Θα συνεχισθεί εκεί στη αγαπημένη του πατρίδα ο βίος του. Όμως δεν έμεινε για πολύ εκεί, γιατί ο μυστηριώδης χρησμός του Τειρεσία θα τον φέρει στην απέναντι ακτή, για να τον συμβουλέψει κάποιος άγνωστος με σακίδιο, να κάνει τρεις θυσίες στους θεούς. Κατόπιν συνέχισε, και σε πόλεμο των σπαρτών, όταν βασίλισσα στη Θεσπρωτική γη ήταν η Καλλιδίκη, θα γίνει σύγκρουση και άθελα από το νόθο γιό του από την Κίρκη, θα φονευθεί με δηλητηριώδες βέλος από θαλάσσιο κήτος, ψάρι (ρίνα). Έτσι εκπληρώνεται ο χρησμός του Τειρεσία, ότι θα ζήσει σε στεριανούς τόπους που θα τρώγουν λίγο αλάτι, και στο τέλος της ζωής του θα πεθάνει «εξ αλός». Όχι από τη θάλασσα, αφού πια ήταν στη στεριά, αλλά από βέλος βουτηγμένο σε δηλητηριώδες ψάρι (ρίνα).
Ο ΟΜΗΡΟΣ ΛΟΙΠΟΝ:
Ο πρώτος συγγράψας την ποιητική μυθολογία του με τα Ομηρικά του έπη, βασισμένη στο μυθοπλασμένο με το μυθολογικό κύκλο Τρωικό πόλεμο, και με αιτιολογία την πολεμική οικονομική σύγκρουση μεταξύ Μυκηναίων και Τρώων κατά το 1262 π.χ. Ο ρυθμός του μέτρου είναι δακτυλικό εξάμετρο, κατά τρίτο τροχαίο. Η γλώσσα για την εποχή του είναι με ανάμεικτα στοιχεία. Τα Ομηρικά έπη μετά τη συγγραφή τους εκλήθησαν να μεταφερθούν στην αρχαία Αθήνα την εποχή που ήταν βασιλιάς της ο Πεισίστρατος, χωρίς σε αυτά να έγινε κάποια σημαντική βελτίωση. Αξιόλογη βελτίωση με τροποποιήσεις, έγιναν κατά τους ελληνιστικούς χρόνους στην Αλεξάνδρεια από επιφανείς άνδρες της και οριστικοποιήθηκαν όπως σήμερα υπάρχουν. Γύρω από το όνομα του Ομήρου και ουσιαστικά για τα έργα του, δημιουργήθηκαν πολλές συζητήσεις, με το γνωστό Ομηρικό ζήτημα το οποίο στοιχειοθετείται στα εξής στοιχεία:
Α) το πρώτο που δημιουργείται είναι η συνθετική διαδικασία (σύνθεση και δομή), των επών.
Β) η πατρότητά τους, δηλαδή αμφιβάλλεται η συγγραφή και των δύο επών από τον ίδιο δημιουργό, και
γ) η χρονολόγηση και των δύο επών.
Η έρευνα και η κριτική, πολλών φιλολόγων της αρχαιότητας δημιούργησε την ανωτέρω προβληματική, με υπερασπιστές του ποιητή αλλά και διαφοροποιητές του. Οι Αλεξανδρινοί φιλόλογοι θεωρούσαν ως ποιητή και των δύο ομηρικών επών τον Όμηρο, όπως υπάρχει η ίδια αποδοχή και στην εποχή μας. Πάνω σε αυτό το θέμα έχουμε και «εμείς» την ίδια γνώμη, εκφράζοντας την άποψή μας και χωρίς καμία αμφιβολία στο α) μέρος για την Ιλιάδα δηλαδή, ότι ο Όμηρος ως ποιητής με βασικό γνώμονα τη δημιουργική του φαντασία, και ίσως κατά την ευφυΐα του, αρχίζει από την «μήνιν του Αχιλλέα» απέναντι στον Αγαμέμνονα που ισοδυναμεί με οργή, και πολλούς ολέθρους στο στρατόπεδο των Αχαιών, για να δώσει έμφαση, παράλληλα με τον πόλεμο των Τρωικό, που αναφέρεται στην αρπαγή και πάλι γυναίκας, και κατόπιν, συνεχίζει με την αρχή του πολέμου.
Στη δε Οδύσσεια, αρχίζει με την επιστροφή των ηρώων μετά τον πόλεμο, τις ταλαιπωρίες του Οδυσσέα, και την επιστροφή του επίσης στην πατρίδα του και τον άδοξο θάνατό του, ίσως λόγω παράλειψης προσφοράς των ενδεδειγμένων θυσιών στους θεούς. Στο β) μέρος, δεν υπάρχει θέμα διαφοράς και απόδοσης σε άλλον ποιητή των επών. Είναι σαφές ότι ο Όμηρος, αναφέρεται και στα δύο έπη του για το ίδιο σχετικό θέμα, (τρωικός πόλεμος και επιστροφή για την πατρίδα του, του μεγάλου ήρωα Οδυσσέα μετά την καταστροφική έκβαση του πολέμου). Επίσης και τα δύο έπη του έχουν το ίδιο ποιητικό μέτρο και την ίδια επίκληση «θεά» στην Ιλιάδα και «μούσα» στην Οδύσσεια, λόγω ποικιλίας, ή λόγω του πολέμου και της προστασίας από τη θεά Αθηνά, και στην Οδύσσεια λόγω μούσας στην ποίηση σε διαφορετικό κλίμα. Και τέλος στο γ) ζήτημα, στην χρονολόγηση των επών, είναι σαφές ότι η Ιλιάδα γράφτηκε στην αρχή από τον ποιητή με διαφορετικές καταστάσεις και για διαφορετικό κλίμα, το εμπόλεμο, η δε Οδύσσεια γράφθηκε αργότερα κατά μισό αιώνα με τεράστιες κοινωνικές και πολιτικές μεταβολές και αρκετές μετακινήσεις. Ήταν επόμενο ο Όμηρος να είχε διαφορετικές εμπειρείες και αντιλήψεις από πριν, αφού τα περισσότερα «σκηνικά» περιγράφονται κατά την επιστροφή σε πολλές χώρες, Αιγαίο, κεντρική Μεσόγειο και κυρίως Ιόνιο πέλαγος με πολιτισμένο οικείο και κοινωνικό κλίμα.
Καταλήγοντας συμπεραίνουμε ότι ο Όμηρος υπήρξε το πρώτο φως πνευματικής δημιουργίας συγκυριακά και συγχρόνως με την αρχή χρήσης της ελληνικής γραφής, θέτοντας επίσης και την χρονική απαρχή της ελληνικής Ιστορίας.
