(ΤΟ ΠΡΩΤΟ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟ ΚΑΘΙΔΡΥΜΑ ΤΟΥ ΝΕΩΤΕΡΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ) Η Αναγνωστική Εταιρία Κερκύρας ιδρύθηκε το 1836 από μια ομάδα δεκατεσσάρων νέων αστών. Πρότυπό της υπήρξε η ομώνυμη Εταιρεία της Γενεύης (Societé de Lecture de Genève). Κάτω από το βάρος των εκατόν εβδομήντα χρόνων, των προσωπικοτήτων που υπήρξαν κατά καιρούς μέλη της, χάρη στη δυναμική παρουσία και θέση της σε όλα τα καίρια θέματα που απασχόλησαν τον τόπο τον 19ο και 20ο αιώνα, με την πλούσια συλλογή βιβλίων, χαρτών, χαρακτικών, πινάκων, επίπλων και αρχείων, η Αναγνωστική Εταιρία πορεύεται σήμερα με διττό ρόλο: αφ’ ενός ως κέντρο μελέτης του επτανησιακού πολιτισμού, αφ’ ετέρου ως θεματοφύλακας της παράδοσης και της ιδιαιτερότητας αυτού του μικρού τόπου στη δύσκολη εποχή της ισοπέδωσης και της αλλοτρίωσης.
ΙΣΤΟΡΙΚΟ
Ο 19ος αι. υπήρξε για την πνευματική ζωή της Κέρκυρας και γενικά των νησιών του Ιονίου η κορύφωση μιας δυναμικής που ξεκινάει από το δεύτερο μισό του 15ου αι. και συνεχίζεται τους επόμενους. Τον αιώνα αυτό ιδρύθηκε και η Ιόνιος Ακαδημία, το πρώτο πανεπιστήμιο της Ελλάδας από τον Φρειδερίκο Γκίλφορντ. Επίσης τον ίδιο αιώνα κυριάρχησε στην πολιτική, κοινωνική και πνευματική ζωή της Κέρκυρας η ανερχόμενη αστική τάξη. Υπό τις συνθήκες αυτές ιδρύθηκε, το 1836, η Αναγνωστική Εταιρία Κέρκυρας.
Η Εταιρία στάθηκε πρωτοπόρος στους εθνικούς αγώνες καθώς και στο προσκήνιο του κινήματος που κατέληξε στην ένωση της Επτανήσου με την Ελλάδα. Την πρώτη δεκαετία της ζωής της συγκαταλέχθηκαν στα μέλη της αρκετοί καθηγητές της Ιονίου Ακαδημίας, όπως ο Πέτρος Βονδιόλης, Αντώνιος Γεννατάς κ.α.Με το πέρασμα των χρόνων το καταστατικό της Εταιρίας
διαμορφωνόταν ανάλογα με την εκάστοτε Διοικητική Επιτροπή. Στο διάστημα της προεδρίας των Περικλή Καρύδη, Βασιλείου Μούχα κ.α το κτήριο ανακαινίσθηκε εσωτερικά και εξωτερικά με ιδιαίτερο σεβασμό προς την παραδοσιακή του μορφή. Το 1842 η Εταιρία ενώθηκε με την «Societa dei Medici e Farmacisti», ενώ το 1893 επί προεδρίας Βασιλείου Μυλωνόπουλου εισήχθησαν ως μέλη της και γυναίκες.
Ο Β’ Παγκόσμιος πόλεμος ανέκοψε την πορεία της Εταιρίας και το τέλος του πολέμου βρήκε το κτήριο βαθιά τραυματισμένο χωρίς όμως να προκληθούν ζημιές ούτε στην πλούσια βιβλιοθήκη ούτε στα ανεκτίμητης αξίας έπιπλα, πίνακες, χάρτες και τις άλλες συλλογές.Κατά την προεδρία του Γεωργίου Ορτεντζάτου επιχειρήθηκε μια πρώτη καταγραφή των βιβλίων από τον ίδιο και τον έφορο βιβλιοθήκης Νάκη Πιέρρη. Το 1954 η βιβλιοθήκη εμπλουτίστηκε με δυο χιλιάδες επιπλέον βιβλία. Την ίδια περίοδο περιήλθε στη κατοχή της Αναγνωστικής η βιβλιοθήκη Νάκη Πιέρρη αποτελούμενη από 8.500 περίπου τόμους εκ των οποίων οι 3.000 ήταν επτανησιακού χαρακτήρα. Παράλληλα με τη βιβλιοθήκη παραχωρήθηκαν σπάνια έντυπα, χάρτες και έπιπλα εποχής, μεταξύ των οποίων γραφείο του 18ου αι., το οποίο χρησιμοποίησε ο Ιωάννης Καποδίστριας όσο ήταν γραμματέας της Επτανήσου Πολιτείας.
Το 1978 η Εταιρία έγινε μέλος της Europa Nostra και στις 8 Δεκεμβρίου βραβεύτηκε από την Ακαδημία Αθηνών για την δράση της και γενικά την πνευματική προσφορά της. Το 1982 άρχισε η συστηματική καταλογογράφηση και ταξινόμηση του πλούσιου αρχείου της.
Στη μακρόχρονη διαδρομή της η Αναγνωστική Εταιρία στηρίχθηκε στις συνδρομές των μελών της, οι οποίες αποτελούν και τη μόνη μόνιμη πηγή εσόδων, ενώ από το 1980 ξεκίνησαν και οι κρατικές επιχορηγήσεις. Με τη συμπαράσταση μελών και φίλων, η Αναγνωστική Εταιρία σημείωσε σημαντικά βήματα εκσυγχρονισμού της βιβλιοθήκης και του κτηρίου της γενικά, με σημαντικότερο έργο την ολοκλήρωση της αναδρομικής καταλογογράφησης σε ηλεκτρονικό κατάλογο της Επτανησιακής συλλογής, η οποία περιλαμβάνει σήμερα πάνω από 7.500 τόμους.
Η Εταιρία στοχεύει, επίσης, στη συνέχιση της εκδοτικής της προσπάθειας. Με το Δελτίο της, που αποτελεί ειδική επιστημονική επετηρίδα, προσφέρει πολύτιμο βοήθημα και είναι μοναδική πηγή πληροφοριών για τους ιστορικούς ερευνητές. Βασικός στόχος της είναι και η ενεργός συμμετοχή της σε κοινές προσπάθειες με άλλα ιδρύματα, φορείς και πανεπιστήμια για την από κοινού διαφύλαξη της πολιτιστικής κληρονομιάς και την προστασία των ιστορικών και αρχιτεκτονικών μνημείων.
Τέλος, βασικός στόχος της Εταιρίας είναι η καθιέρωση και η διεύρυνση συνεργασίας μόνιμου χαρακτήρα με το Ιόνιο Πανεπιστήμιο, φορείς και σωματεία της Περιφέρειας Ιονίων Νήσων καθώς και με πνευματικά ιδρύματα του εξωτερικού. Από το 1984 διατηρεί άριστες σχέσεις με το Ιόνιο Πανεπιστήμιο και ειδικότερα με τα τμήματα Ιστορίας και Αρχειονομίας – Βιβλίοθηκονομίας, όπου με το τελευταίο συνεργάζεται ιδιαίτερα στον τομέα της πρακτικής άσκησης των φοιτητών του, ενώ με το τμήμα Ιστορίας επιδιώκει να δρομολογήσει δράσεις ενταγμένες σε ειδικά προγράμματα ιστορικού και πολιτισμικού τουρισμού.
